کد مطلب:224089 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:128
چگونه فرمان صادر شد؟
شبلنجی شافعی می نویسد مأمون وقتی مصمم شد مقام ولایتعهد را به حضرت رضا واگذار با فضل بن سهل مشورت كرد و گفت با برادرت حسن به سهل شور كن هر دو نزد مأمون آمدند و حسن انتخاب را به مأمون تبریك گفتند ولی تذكر دادند كه ممكن است خلافت با تعویض این مقام از خاندان عباسی به خاندان علوی بر گردد مأمون گفت من با خدا عهد كرده ام اگر به برادرم فائق آمدم خلافت را به افضل اولاد علی بسپارم و امروز علی بن موسی الرضا افضل این خاندان است و باید وفای به عهد كنم مجلسی این واقعه را اول رمضان سال 201 نوشته پسران سهل دیدند مأمون مصمم است سخن را كوتاه كردند - مأمون گفت اكنون بروید و او را از تصمیم من آگاه سازید پسران سهل خدمت مهمان تازه وارد رسیدند و جریان را به عرض رسانیدند امام رضا علیه السلام امتناع فرمود و آنها اصرار كردند ناچار قبول فرمود به شرط اینكه فرمان امر و نهی - عزل و نصب حكام - حكمیت در امور خلافت نداشته باشد و اساس چیزی را تغییر ندهد - مأمون این شرایط را قبول كرد و مجلسی از خواص دولت و اعیان ملت - امراء - وزراء - درباریان - فرماندهان - نویسندگان - گویندگان تشكیل داده روز پنجشنبه 5 ماه رمضان سال 201 همه را از صاحب منصبان كشوری و لشكری احضار كرد چون همه حاضر شدند به فضل گفت: [1] .
عهدنامه را بنویس؟
[ صفحه 509]
فی بیان صورة العهد الذی ظهر بخط الرضا علیه السلام.
بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله الفعال لما یشاء لا معقب لحكمه و لا راد لقضائه یعلم خائنة الاعین و ما تخفی الصدور و صلاته علی نبیته محمد خاتم النبیین و اله الطیبین الطاهرین اقول و أنا علی بن موسی الرضا ابن جعفر ان أمیرالمؤمنین عضده الله بالسداد و وفقه الرشاد عرف من حقنا ما جهله غیره فوصل ارحاما قطعت و امن نفوسا فزعت بل احیاها و قد تلقت و أغناها اذا افتقرت مبتعیا رضی رب العالمین لا یرید جزاء من غیره و سیجزی الله الشاكرین و لا یضیع اجرا المحسنین و انه جمل الی عهده و الأمرة الكبری ان یقیت بعده فمن حل عقدة امر الله بشدها و فصم عروة أحب الله ایثاقها فقد أباح حریمه و احل محرمه اذ كان بذلك زاریا علی الأمام منهتكا حرمة الاسلام بذلك جری السالف فصبر منه علی الفلتات و لم یعترض بعدها علی العزمات خوفا من شئات الدین و اضطراب حبل المسلمین و لقرب امر الجاهلیة و وصد قربته تنتهز و بایقة تبتدر و قد جعلت الله علی نفسی أن استرعانی أمر المسلمین و قلدنی خلافته العمل فیهم عامة و فی بنی العباس خاصة بطاعته و طاعة رسول صلی الله علیه و آله و ان لا اسفك دما حراما و لا ابیح فرجا و لا ما لا الا ما سفكته حدود الله و أباحته فرایضه و أن اتخیر الكفاة جهدی و طاقتی و جعلت بذلك علی نفسی عهد مؤكدا بسألنی الله عنه فأنه عزوجل یقول و اوفوا بالعهد ان العهد كان مسئولا و ان احدثت او غیرت او بدلت كنت للغیر مستحقا و للنكال متعرضا و أعوذ بالله من سخطه و الیه ارغب فی التوفیق لطاعته و الحول بینی و بین معصیته فی عافیة لی و للمسلمین و الجامعة و الجفرید لان علی ضد ذلك و ما أدری ما یفعل لی ولائكم إن الحكم الا لله یقضی بالحق و هو خبر الفاصلین لكنی امتثلت امر امیرالمؤمنین واثرت رضا
[ صفحه 510]
و الله یعصمنی و ایاه و اشهدت الله علی نفسی بذلك و كفی بذلك شهیدا و كتبت بخطی بحضرة أمیرالمؤمنین أطال الله بقاه و الفضل بن سهل و سهل بن الفضل و یحیی بن اكثم و عبدالله بن طاهر و ثمامة ابن أشرس و بشر بن المعتمر و حماد بن النعمان فی شهر رمضان سنة احدی و مأتین الشهود علی الجانب الأیمن شهد یحیی بن اكثم علی مضمون هذا المكتوب طهره و بطنه و هو یسئل الله أن یعرف امیرالمؤمنین و كافة المسلمین ببركة هذا العهد و المیثاق و كتب بخطه فی التاریخ المبین فیه عبدالله بن طاهر بن الحسین اثبت شهادته فیه بتاریخ شهد حماد بن النعمان بمضمونه ظهره و بطنه و كتب بیده فی تاریخه بشر بن المعتمر یشهد بمثل ذلك الشهود علی الجانب الأیسر رسم امیرالمؤمنین اطال الله بقاه قرائة هذه الصحیفة التی هی صحیفة المیثاق نرجو أن یجوز بها الصراط ظهرها و بطنها بحرم سیدنا رسول الله صلی الله علیه و آله بین الروضة و المنبر علی رؤوس الأشهاد مرئی و مسمع من وجوه بنی هاشم و سایر الأولیاء و الأجناد بعد شروط البیعة علیهم بما أوجب أمیرالمؤمنین الحجة بن علی جمیع المسلمین و لتبطل الشهة التی كانت اعترضت آراء الجاهلین و ما كان الله لیدن المؤمنین علی ما انتم علیه و كتب الفضل بن سهل بأمر امیرالمؤمنین بالتاریخ فیه.
كشف الغمة اربلی ص 280
كتبه احمد النخفی الزنجانی سنه 1375.
چو طفل طبع مرا مادر مشیت زاد
بمهر عترت پاك رسول ناف برید
زبان بمدحت سلطان دین رضا بگشود
ز پیر عقل چو آموخت طرز گفت و شنید
شه سریر ولایت علی بن موسی
كه جام زهر بلا را كشید و دم نكشید
امام ثامن ضامن كه می تواند كرد
بیك اشاره بهر لحظه نه سپهر پدید
[ صفحه 511]
عهدنامه را بنویس؟
[ صفحه 509]
فی بیان صورة العهد الذی ظهر بخط الرضا علیه السلام.
بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله الفعال لما یشاء لا معقب لحكمه و لا راد لقضائه یعلم خائنة الاعین و ما تخفی الصدور و صلاته علی نبیته محمد خاتم النبیین و اله الطیبین الطاهرین اقول و أنا علی بن موسی الرضا ابن جعفر ان أمیرالمؤمنین عضده الله بالسداد و وفقه الرشاد عرف من حقنا ما جهله غیره فوصل ارحاما قطعت و امن نفوسا فزعت بل احیاها و قد تلقت و أغناها اذا افتقرت مبتعیا رضی رب العالمین لا یرید جزاء من غیره و سیجزی الله الشاكرین و لا یضیع اجرا المحسنین و انه جمل الی عهده و الأمرة الكبری ان یقیت بعده فمن حل عقدة امر الله بشدها و فصم عروة أحب الله ایثاقها فقد أباح حریمه و احل محرمه اذ كان بذلك زاریا علی الأمام منهتكا حرمة الاسلام بذلك جری السالف فصبر منه علی الفلتات و لم یعترض بعدها علی العزمات خوفا من شئات الدین و اضطراب حبل المسلمین و لقرب امر الجاهلیة و وصد قربته تنتهز و بایقة تبتدر و قد جعلت الله علی نفسی أن استرعانی أمر المسلمین و قلدنی خلافته العمل فیهم عامة و فی بنی العباس خاصة بطاعته و طاعة رسول صلی الله علیه و آله و ان لا اسفك دما حراما و لا ابیح فرجا و لا ما لا الا ما سفكته حدود الله و أباحته فرایضه و أن اتخیر الكفاة جهدی و طاقتی و جعلت بذلك علی نفسی عهد مؤكدا بسألنی الله عنه فأنه عزوجل یقول و اوفوا بالعهد ان العهد كان مسئولا و ان احدثت او غیرت او بدلت كنت للغیر مستحقا و للنكال متعرضا و أعوذ بالله من سخطه و الیه ارغب فی التوفیق لطاعته و الحول بینی و بین معصیته فی عافیة لی و للمسلمین و الجامعة و الجفرید لان علی ضد ذلك و ما أدری ما یفعل لی ولائكم إن الحكم الا لله یقضی بالحق و هو خبر الفاصلین لكنی امتثلت امر امیرالمؤمنین واثرت رضا
[ صفحه 510]
و الله یعصمنی و ایاه و اشهدت الله علی نفسی بذلك و كفی بذلك شهیدا و كتبت بخطی بحضرة أمیرالمؤمنین أطال الله بقاه و الفضل بن سهل و سهل بن الفضل و یحیی بن اكثم و عبدالله بن طاهر و ثمامة ابن أشرس و بشر بن المعتمر و حماد بن النعمان فی شهر رمضان سنة احدی و مأتین الشهود علی الجانب الأیمن شهد یحیی بن اكثم علی مضمون هذا المكتوب طهره و بطنه و هو یسئل الله أن یعرف امیرالمؤمنین و كافة المسلمین ببركة هذا العهد و المیثاق و كتب بخطه فی التاریخ المبین فیه عبدالله بن طاهر بن الحسین اثبت شهادته فیه بتاریخ شهد حماد بن النعمان بمضمونه ظهره و بطنه و كتب بیده فی تاریخه بشر بن المعتمر یشهد بمثل ذلك الشهود علی الجانب الأیسر رسم امیرالمؤمنین اطال الله بقاه قرائة هذه الصحیفة التی هی صحیفة المیثاق نرجو أن یجوز بها الصراط ظهرها و بطنها بحرم سیدنا رسول الله صلی الله علیه و آله بین الروضة و المنبر علی رؤوس الأشهاد مرئی و مسمع من وجوه بنی هاشم و سایر الأولیاء و الأجناد بعد شروط البیعة علیهم بما أوجب أمیرالمؤمنین الحجة بن علی جمیع المسلمین و لتبطل الشهة التی كانت اعترضت آراء الجاهلین و ما كان الله لیدن المؤمنین علی ما انتم علیه و كتب الفضل بن سهل بأمر امیرالمؤمنین بالتاریخ فیه.
كشف الغمة اربلی ص 280
كتبه احمد النخفی الزنجانی سنه 1375.
چو طفل طبع مرا مادر مشیت زاد
بمهر عترت پاك رسول ناف برید
زبان بمدحت سلطان دین رضا بگشود
ز پیر عقل چو آموخت طرز گفت و شنید
شه سریر ولایت علی بن موسی
كه جام زهر بلا را كشید و دم نكشید
امام ثامن ضامن كه می تواند كرد
بیك اشاره بهر لحظه نه سپهر پدید
[ صفحه 511]
[1] بحار ص 37 ج 12.